Το ευερέθιστο έντερο / Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ), το οποίο αναφέρεται και ως σπαστικό κόλον, είναι ένας συνδυασμός χρόνιων ή υποτροπιαζόντων γαστρεντερικών συμπτωμάτων, τα οποία δεν σχετίζονται με δομικές ή βιοχημικές ανωμαλίες.
Eίναι μια συχνή λειτουργική διαταραχή του πεπτικού συστήματος που επηρεάζει περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, ηλικίας 30-65 ετών και συχνότερα τις γυναίκες από τους άντρες.
Παρόλο που η ακριβής αιτία για το ευερέθιστο έντερο δεν είναι πλήρως κατανοητή, πιθανοί παράγοντες περιλαμβάνουν την δυσλειτουργία της επικοινωνίας μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου, τηνμικροβιακή ανισορροπία στο έντερο καθώς και το χρόνιο στρες.
Κατανόηση του Ευερέθιστου Εντέρου
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως:
- Κοιλιακός πόνος
- Διαταραχές κενώσεων (Διάρροιες – Δυσκοιλιότητα ή εναλλασόμενη δυσκοιλιότητα με διάρροια)
- Μεταβολές στη σύσταση των κοπράνων (σκληρά, χαλαρά, υδαρή)
- Μετεωρισμός (φούσκωμα) απασχολεί το 80% των πασχόντων συνήθως παρουσιάζει επιδείνωση κατά την διάρκεια της ημέρας και βελτιώνεται μετά τον ύπνο. Υπάρχουν ασθενείς που παρουσιάζουν ορατή διάταση κοιλίας μαζί με αίσθημα μετεωρισμού αλλά και ασθενείς που έχουν μόνο αίσθημα μετεωρισμού χωρίς ορατή διάταση.
- Υπερβολική παραγωγή αερίων
- Αίσθημα ατελούς κένωσης του όρθρου ή αίσθημα επείγουσας ανάγκης για κένωση
Όλα αυτά τα συμπτώματα απαιτούν μια συγκεκριμένη διάρκεια και συχνότητα για να εκπληρώσουν την διάγνωση των κριτηρίων για ευερέθιστο έντερο.
Δηλαδή, τα συμπτώματα θα πρέπει να είναι χρόνια και επαναλαμβανόμενα και ο κοιλιακός πόνος θα πρέπει να εμφανίζεται μια φορά την εβδομάδα κάθε μήνα για τους τελευταίους 3 μήνες, με την έναρξη των συμπτωμάτων για ≥ 6 μήνες πριν από τη διάγνωση.
Ευερέθιστο έντερο και διαγνωστικά κριτήρια
Ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής των κενώσεων που επικρατεί, οι ασθενείς μπορεί να χωριστούν σε 4 ομάδες σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια της Ρώμης ΙΙΙ:
Ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
- με δυσκοιλιότητα (IBS-C)
- με διάρροια (IBS-D)
- ασθενείς που έχουν κατά περιόδους εναλλαγές δυσκοιλιότητας και διάρροιας (IBS-M)
- Μη κατηγοριοποιημένο ΣΕΕ (IBS-U): Η μορφή των κοπράνων του ατόμου δεν πληροί τα κριτήρια ένταξής του στις προηγούμενες μορφές
Η σημασία της Διατροφής και της αλλαγής του τρόπου ζωής στο ευερέθιστο έντερο
Αν και η διατροφή δεν εμπλέκεται στην αιτία των συμπτωμάτων, ωστόσο ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου αναφέρουν κυρίως επιδείνωση των συμπτωμάτων μετά την λήψη τροφής.
Παρόλο που οι ασθενείς με ευερέθιστο έντερο ενοχοποιούν συγκεκριμένα είδη τροφών που προκαλούν τα συμπτώματα, μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών (11-27%) επιβεβαιώνονται από τυφλές μελέτες.
Το σιτάρι, τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά φαίνεται ότι επιβαρύνουν περισσότερο τα συμπτώματα. Τα 2/3 των ασθενών με το σύνδρομο μπαίνουν σε διαδικασία διατροφικών περιορισμών και έτσι ο παράγοντας διατροφή γίνεται σημαντικός σύμμαχος για τη διαχείριση του προβλήματος.
- Αυξήστε την πρόσληψη φυτικών ινών
- Περιορίστε την πρόσληψη καφεΐνης, αποφύγετε καφέ, αναψυκτικά, σοκολάτα, τσάι
- Αποφύγετε τις λιπαρές τροφές
- Αποφύγετε την πρόσληψη γλυκαντικών ουσιών
- Αποφύγετε καυτερά και πικάντικα τρόφιμα
- Αυξήστε την πρόσληψη νερού
- Εφαρμόστε τον κανόνα των μικρών και συχνών γευμάτων
- Ασκηθείτε συστηματικά
- Καταπολεμήστε το άγχος
- Ακούστε το έντερο σας και παρατηρήστε ποια τρόφιμα σας ενοχλούν
- Προσθέστε προβιοτικά στην διατροφή σας
Ευερέθιστο έντερο και διατροφή χαμηλή σε FODMAPs
Η διατροφή αποτελεί ένα από τα βασικά “εργαλεία” που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να ελέγξετε τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου.
Μελέτες έχουν δείξει ότι μια δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και τo 75% των ασθενών νιώθουν ανακούφιση μετά από αυτήν.
Τι είναι η Διατροφή χαμηλή σε FODMAPs
Ορισμένοι τύποι υδατανθράκων δύσκολα απορροφόνται από το έντερο και συμβάλλουν στα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Αυτοί οι υδατάνθρακες ονομάζονται FODMAPs, που είναι ακρωνύμιο από τα αγγλικά Fermentable, Oligo-saccharides, Di-saccharides, Mono-saccharides And Polyols και περιγράφονται παρακάτω:
Fermentable (Ζυμώσιμοι)
Αναφέρεται στην διαδικασία με την οποία τα βακτήρια του εντέρου διασπούν τους υδατάνθρακες, παράγοντας αέρια όπως υδρογόνο, μεθάνιο ή διοξείδιο του άνθρακα, που μπορούν να προκαλέσουν φούσκωμα και δυσφορία.
Oligosaccharides (Ολιγοσακχαρίτες)
Βρίσκονται σε τρόφιμα όπως το σιτάρι, τα κρεμμύδια, το σκόρδο, τα όσπρια και ορισμένα λαχανικά. Περιλαμβάνουν τους φρουκτάνες και τους γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (GOS).
Disaccharides (Δισακχαρίτες)
Περιλαμβάνουν την λακτόζη, ένα σάκχαρο που βρίσκεται στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το γιαούρτι, η κρέμα γάλακτος και τα μαλακά τυριά.
Η δυσανεξία στη λακτόζη μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου.
Monosaccharides (Μονοσακχαρίτες)
Αναφέρεται κυρίως στην φρουκτόζη σε περίσσεια. Βρίσκεται σε τρόφιμα όπως τα μήλα, το μέλι, το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης και ορισμένα φρούτα.
Η φρουκτόζη απορροφάται λιγότερο αποτελεσματικά σε μερικά άτομα.
Polyols (Πολυόλες)
Αλκοόλες σακχάρων όπως η σορβιτόλη, η μαννιτόλη, η μαλτιτόλη και η ξυλιτόλη. Συναντώνται σε τσίχλες χωρίς ζάχαρη, καραμέλες και ορισμένα φρούτα όπως τα κεράσια, το καρπούζι και τα αβοκάντο.
Μπορούν να λειτουργήσουν ως καθαρτικά ή να προκαλέσουν φούσκωμα και δυσφορία.
Υψηλά και χαμηλά τρόφιμα FODMAP
Τα τρόφιμα σε FODMAP ταξινομούνται ως υψηλά, μεσαία και χαμηλά. Άτομα με ευερέθιστο έντερο συστήνεται να αποφεύγουν τρόφιμα υψηλά σε FODMAP και να επιλέγουν χαμηλά τρόφιμα FODMAP.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διατροφή χαμηλή σε FODMAP είναι περιοριστική και θα πρέπει να ακολουθείται για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, καθώς τρόφιμα με πλούσια θρεπτικά συστατικά αποφεύγονται.
Πώς λειτουργεί το συγκεκριμένο διατροφικό σχήμα για το ευερέθιστο έντερο
Η δίαιτα FODMAP είναι μια δίαιτα 3 βημάτων που χρησιμοποιείται για να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου που διαγιγνώσκεται ιατρικά .
1. Εξάλειψη: Αυτή η φάση διαρκεί 2-6 εβδομάδες, ανάλογα με την ανταπόκριση του ατόμου, με αποκλεισμό τροφίμων υψηλά σε FODMAP.
2. Επαναφορά: Μόλις ολοκληρωθεί η πρώτη φάση, τα άτομα ξεκινούν να εισάγουν τρόφιμα υψηλά σε FODMAP, μέχρι να εντοπίσουν ποια τρόφιμα τους προκαλούν τα δυσάρεστα συμπτώματα.
3. Συντήρηση: Σε αυτό το στάδιο τα άτομα ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή με περιορισμό FODMAP τροφίμων που τους προκαλούν τα δυσάρεστα συμπτώματα.
Η χρήση μιας δίαιτας χαμηλή σε FODMAP είναι πολύπλοκη. Απαιτεί την επίβλεψη Διαιοροφολόγου και και την εξάλειψη πολλών τροφίμων που αποτελούν και στοιχεία μιας υγιεινής διατροφής.
Ψυχοθεραπεία στο ευερέθιστο έντερο
Το ψυχοκοινωνικό μοντέλο του ευερέθιστου εντέρου υποδηλώνει ότι τα κοιλιακά συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς επηρεάζουν το άγχος και την κατάθλιψη.
Οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες αντίστροφα επηρεάζουν τους φυσιολογικούς όπως είναι η κινητική λειτουργία του εντέρου και η αντιδραστικότητα του. Οι οδηγίες του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NICE) συνιστούν ότι οι ασθενείς με σπαστική κολίτιδα των οποίων τα συμπτώματα δεν υποχωρούν με τη χρήση φαρμακευτικών θεραπειών για παραπάνω από 12 μήνεςθα πρέπει να παραπεμφθούν σε γνωστική συμπεριφορική ή άλλη ψυχολογική θεραπεία.
Το κλειδί για μια αρμονική καθημερινότητα
Το ευερέθιστο έντερο μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα.
Η διαχείριση του χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία στηρίζεται στην εκπαίδευση των ασθενών, στην τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών, στη φαρμακευτική αγωγή και στη συμπεριφορική, αλλά και ψυχολογική θεραπεία του ασθενούς.
Θυμηθείτε, κάθε οργανισμός είναι μοναδικός. Η κατανόηση του σώματός σας και των αναγκών του είναι το πρώτο βήμα για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Επιστημονική υποστήριξη για την διατροφική αντιμετώπιση του ευερέθιστου εντέρου
Εάν τα συμπτώματα παραμένουν σοβαρά ή επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής σας, είναι απαραίτητο να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.
Είμαι Διαιτολόγος Διατροφολόγος στα Μελίσσια με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλινική Διατροφή και μεγάλη εμπειρία σε περιστατικά που αφορούν το ευερέθιστο έντερο. Μπορούμε να συνεργαστούμε δια ζώσης ή διαδικτυακά και θα χαρώ πολύ να σας βοηθήσω.
Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου με οποιονδήποτε από τους ακόλουθους τρόπους σας εξυπηρετεί:
- τηλεφωνήστε μου στο + (30) 210 613 2658
- στείλτε μου email στο georgia@kalaitzidou.gr
- συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας στην ιστοσελίδα μου
